Voorjaarsmoe? - Notities over de lever
Na een lange grijze natte winter is het voorjaar geworden. Bloembollen en andere voorjaarsplanten brengen kleur en geur. Het kan als een opluchting voelen, en als een belofte: licht en warmte keren weer terug! De natuur is eigenlijk ontroerend trouw. Ondertussen vraagt de waan van de dag alweer je aandacht: onze levens ontrollen zich immers in volle vaart. Huib de Ruiter heeft een paar wenken voor je om jezelf op de rit te houden.
Tekst Huib de Ruiter | beeld getty-images-unsplash
Kinderen moeten naar de crèche of gastouder gebracht worden, naar school en daarna naar de opvang. In het weekend gaan ze sporten en hebben ze allerlei afspraakjes. De iets oudere kinderen raken verzeild in de sociale media, die veel aandacht en soms zelfs nachtrust vragen, wat vaak leidt tot stress, vermoeidheid of onzekerheid. Gezinslevens zijn vol, dus er moet een boel georganiseerd worden. Door ouders, bijspringende grootouders of andere hulptroepen. Alles bij elkaar kan het eigenlijk niet, maar we doen het wel. Het brengt ook veel, maar zorgt soms ook voor een gebrek aan ritme en ademruimte voor jezelf.
Herstel je energie
Veel mensen zijn overbelast, vaak in de verzorgende beroepen – denk aan leraren, docenten, verpleegkundigen of werkers in de jeugdzorg. Ook mensen die geen werk kúnnen doen en het financieel niet redden, staan flink onder druk. En dan, met al de grote problemen in de wereld die via de media op ons afkomen, kan het allemaal wel eens te veel worden: het kan tot piekeren en tobben leiden, vooral ’s nachts. Voorjaarsmoeheid kan zich aandienen, met klachten van moeheid, lusteloosheid, spierpijn en hoofdpijn. Ook depressieve gevoelens kunnen tevoorschijn komen. Dan is het tijd om bewust aan herstel van je energie te gaan werken. Dat kan door aandacht te besteden aan een orgaan dat dit al ongemerkt voor je doet, elke dag opnieuw: de lever.
Wat doet de lever?
De lever is als een goede oude vriend, die we misschien niet heel vaak opzoeken, maar die er in feite altijd voor ons is. En die – als het erop aankomt – ook met wijsheid problemen kan helpen oplossen. Als belangrijkste stofwisselingsorgaan voedt en ontgift onze lever ons lichaam. Hij is in staat om alles wat aan voeding het lichaam binnenkomt te beoordelen, te ‘proeven’ en vervolgens om te zetten in goede stoffen en goede energie. De lever schenkt ons opbouwkrachten. Deze helende krachten geven ons nieuwe energie en sterken onze wilskracht. Dat we iets kúnnen willen is namelijk iets wat de lever ons geeft. De gal zet deze wil om in daadkracht, zodat we tot een concrete handeling kunnen komen.
Belangrijk is ook de vaardigheid van de lever om toxische en vervuilende stoffen onschadelijk te maken en deze vervolgens uit te scheiden. Dat doet hij door die stoffen eerst in oplossing te brengen en ze dan via de gal uit te scheiden. Afvalproducten uit ons hele lichaam worden zo via onze stofwisseling opgeruimd. Onze dagelijkse bezigheden en belevenissen maken ons als het ware een beetje ziek, maar onze leverwerking in de nacht geneest ons weer.
Wat kunnen we voor onze lever doen?
Allereerst kunnen we proberen hem niet onnodig te belasten. De lever heeft baat bij voldoende nachtrust: het is een nacht-orgaan en is vooral ’s nachts actief. We kunnen hem de ruimte en de tijd geven door voldoende nachtrust proberen te nemen. Het is bijvoorbeeld goed om ’s avonds signalen van moeheid niet steeds te negeren. Zo’n moment wordt wel de slaaptrein genoemd. Het zijn momenten dat ons lichaam aangeeft dat het tijd is om te gaan slapen. Toegeven op zo’n moment maakt inslapen makkelijker. Deze slaaptrein komt op een avond soms wel een paar keer voorbij, maar dan houdt het op. Geef er dus tijdig aan toe. Als je heel lang wakker blijft, gaat al je energie naar je hoofd en kan je lever niet goed zijn ontgiftende nachtwerk doen.
Het is ook goed om aandacht te hebben voor gezonde voeding. Wie moe is, besteedt hier meestal minder aandacht aan en is juist geneigd om het ongezonde te nemen, zoals alcohol. Verleidelijk misschien omdat alcohol de stress even helpt te verminderen of je makkelijker in laat slapen. Maar later in de nacht werkt het averechts: het moet namelijk door de lever ontgift worden en dat is belastend.
De lever houdt van bitter. Bitterstoffen, zoals in witlof en andijvie, versterken de verteringskracht, verbeteren de hele stofwisseling en zeker die van de lever. Thee van duizendblad of paardenbloem smaakt bijvoorbeeld bitter en werkt gunstig. Meer verse groenten en fruit zijn altijd een goed idee. We halen daar vitamines, vezels, mineralen en levenskracht uit waardoor we ons vitaler gaan voelen.
Ook een regelmatige wandeling werkt voedend en geeft nieuwe energie. Het is goed om meer in beweging te komen. Daglicht, zeker van de voorjaarszon, is heilzaam – zeker na een lange donkere periode. We zijn immers lichtwezens: we kunnen niet zonder licht. Van een beetje zon kan een mens helemaal opleven.
Zelfzorgmiddel Hepatodoron
De lever kan gericht ondersteund worden door het antroposofische zelfzorgmiddel Hepatodoron (hepar is lever, doron betekent geschenk). Hepatodoron wordt bereid uit de bladeren van de bosaardbei en die van de wijnstok. Beide zijn opwekkend met hun vruchten en zijn gunstig bij bloedarmoede. Het contrast tussen deze planten is heel groot. Enerzijds zien we de kleine bosaardbei die zich op een open plek in het koele bos gestaag uitbreidt en een klein aantal heel aromatische vruchtjes draagt. Daar tegenover staat de krachtige, omhoog reikende druif, die met veel tak en blad, al zoekend zich snel in de hoogte uitbreidt en uiteindelijk zware druiventrossen geeft die kunnen gisten van overdaad. De lever krijgt hiermee twee uitersten voorgeschoteld, waardoor een stimulans ontstaat. Het werkt als een soort verdieping van de ademhaling: er komt als het ware weer frisse lucht bij, waardoor de lever weer beter gaat functioneren.
Leverzwakte kun je soms ook zelf waarnemen: dan word je om drie uur ’s nachts al wakker. Dan is de leverwerking over zijn hoogtepunt heen. Als de lever verzwakt is, gaan de wakker makende galkrachten sneller overheersen. Dan kan Hepatodoron, vóór de nacht ingenomen, de slaap verdiepen en verlengen. Hoe dankbaar kunnen we onze lever zijn, die ons vermoeide mensen als het ware iedere ochtend weer een nieuwe lente brengt.
Hepatodoron is vrij verkrijgbaar. Dosis: bijvoorbeeld dagelijks één tot twee tabletten innemen vóór het slapen gaan.
Huib de Ruiter is oud-huisarts van Gezondheidscentrum De Lemniscaat in Leiden. Hij bestudeert de werkzame eigenschappen van grondstoffen voor antroposofische geneesmiddelen. In Ita deelt hij zijn bevindingen.