Irene Pouwelse : euritmietherapie, nevenoefeningen en mindfulness

Bewust waarnemen

Rudolf Steiner beschreef zes oefeningen, de nevenoefeningen (zie link hieronder), waarmee je je denken, voelen en handelen kunt ontwikkelen. Door het doen van deze oefeningen krijg je meer bewustzijn over wat je denkt, voelt en doet. Irene: ‘Wanneer je je bewust bent van negatieve gedachtepatronen kun je deze leren beheersen. Wanneer je je bewust bent van wat je doet of laat, kun je sturing geven aan je activiteiten. En wanneer je je bewust bent van je sympathieën en antipathieën, kun je ervoor zorgen dat je niet overgeleverd bent aan deze gevoelens.‘ Irene vertelt dat je de oefeningen van mindfulness en de nevenoefeningen naast elkaar kunt leggen. Ze zijn beide gericht op het leren waarnemen wat er binnenin je gebeurt zonder dat je jezelf daarmee direct identificeert. Mindfulness is ontwikkeld door psychologen die oefeningen uit het boeddhisme hebben genomen.

Nieuwe vaardigheden

‘Met mindfulness oefen je geduld, vertrouwen en het niet oordelen. Deze kwaliteiten komen ook aan de orde bij de derde, de vierde en de vijfde nevenoefening, waarmee je achtereenvolgens gelijkmoedigheid, een positieve blik op de wereld en onbevangenheid traint. Irene: ‘De eerste nevenoefening is een denkoefening waarin je oefent om controle over je gedachten te hebben. Dit doe je door vijf minuten lang na te denken over een dagelijks gebruiksvoorwerp zoals bijvoorbeeld een wasknijper: beschrijf hoe het eruitziet, hoe is het gemaakt, hoe werkt het, waar dient het voor? Wat is het wezenlijke ‘gebaar’ van een wasknijper? Omdat cliënten hier vaak afhaken begin ik met  mindfulnessoefeningen, die  wat toegankelijker en laagdrempeliger zijn. Bij de eerste  mindfulnessoefening gaan we iets met aandacht proeven, bijvoorbeeld een goji-bes en proberen daarbij helemaal aanwezig te zijn in deze beleving. Je blijft lang in het waarnemen. Ook de nevenoefeningen nodigen je uit om bij de feiten te blijven of concreet bij de persoonlijke dagelijkse gebeurtenissen, zoals bij de positiviteitsoefening: kun je een positieve kant vinden aan iets wat je als negatief ervaren hebt? Mindfulness geeft oefeningen waarin van je gevraagd wordt om je een bepaalde situatie te herinneren of voor te stellen, zoals bij de zogenaamde zwaai-oefening: kun je je herinneren dat je wel eens enthousiast naar iemand hebt gezwaaid en geen reactie kreeg? Diegene zwaait niet terug. Wat gebeurde er toen met je? Kun je je voorstellen dat wanneer je in een andere stemming bent – je hebt net je ontslag gekregen of je gaat de volgende dag op vakantie – dat je innerlijke reactie op deze gebeurtenis anders is?’ Het inleven vanuit je gevoel wordt hier meer aangesproken. Mijns inziens kan mindfulness een goede voorbereiding zijn op de verdere ontwikkeling van de mens in deze tijd. Het werkelijk aanwezig kunnen zijn in het moment is een voorwaarde om de vermogens van je ziel te versterken en verder te ontwikkelen. Bij mensen die dit al geoefend hebben spreken de nevenoefeningen meer aan.’

Onbevangen

‘Ik werk met groepen en met individuele cliënten. In de meditatie-groepen houd ik de opzet van mindfulness aan en voeg ik euritmie-oefeningen en de nevenoefeningen in. Bij individuele therapie begin ik met euritmie. De bewegingsoefeningen laten zien en voelen wat nodig is. Wat ik terugkrijg van cliënten uit de groepen is dat ze bijvoorbeeld beter kunnen slapen of meer bij zichzelf kunnen blijven. Zo was er iemand die uit onzekerheid veel praatte. Op een gegeven moment werd dat minder. Ze leerde zich terug te houden. Mensen met ernstig depressieve klachten geef ik individueel therapie. Eens kwam een cliënt met een zware depressie bij mij. Ze was doorgestuurd en had de verwachting dat ik haar beter ging maken. Dat kan ik niet. Zij moest het zelf doen. Voorzichtig kon ze dit idee toelaten. Langzaam kwam er steeds meer licht op haar suïcidale gedachten en stapje voor stapje nam ze uiteindelijk eigen verantwoordelijkheid voor haar leven. Leren onbevangen te zijn, open te staan voor een andere invalshoek is onontbeerlijk om veranderingen teweeg te brengen, je te ontwikkelen en in een genezingsproces te komen.’

Wie is Irene Pouwelse?

Sinds 1984 is Irene Pouwelse (1951) werkzaam als euritmietherapeut, aanvankelijk op vrijescholen en sinds 1998 bij Therapeuticum Aurum in Zoetermeer. Ook werkte ze bij de Arta-Lievegoedgroep. Sinds 2000 begeleidt ze meditatiecursussen met euritmie. Ze deed een opleiding voor mindfulnesstrainer in 2011. Pouwelse is coördinator van de Sectie voor Woord, muziek en euritmie van de Antroposofische Vereniging in Nederland.

Meer lezen?

• De zes nevenoefeningen
• Nabij zijn Renée Zeylmans e.a. artikel over Mindfulness voor ouderen. Cichorei, 2017
• Het zesvoudige pad Joop van Dam. Christofoor, 1996
• Mindfulness
• Gezond leven met mindfulness, effectief programma voor het bestrijden van pijn en stress Jon Kabat-Zinn. Altamira, 2014
• Mindfulness voor jongeren, oefeningen David Dewulf (met 2 cd`s). Lannoo, 2012